Yeni Nesil Estetik uygulamalar. Kavramsal ve Bütünsel Yaklaşım

Beğenilme ve toplum tarafından onaylanma arzusuyla, derinlemesine sorgulamadan estetik işlem veya ameliyatlara karar veren günümüz insanı, birbirine benzeyen burun, dudak, kaş biçimleri ve sıradanlaşan imajıyla sanal ortamda popülerleşirken, yaşadığı gerçek toplum içinde aslında bir değersizleşme yaşıyor.

Ucuzlayan, yetki ve yeterliliği olmayan doktor veya işletmecilerin estetik başlığı altında açtığı oda veya bölümlerde gerçekleştirilen çoğu fabrikasyon bu uygulamalar, çoğu zaman postmodern tüketici toplumunun popülist kültür ağına yakalanan yeni nesil bir topluluk tarafından besleniyor ve kontrolsüzce cesaretlendirilerek şişmanlayarak büyümeye devam ediyor.

Sosyal medyada beğeni toplama hevesi, kendini fiziksel kusurlarını filtreleyerek hayal ettiği gibi gösterme telaşıyla birleştiğinde ise kişinin var olduğu toplum içinde asıl değerli ve önemli olanın aslında ne olduğu konusunda zihinsel, duygusal ve psikolojik birçok sorun yaşamasına neden olabilmekte. Evet, her önemli olan değerli midir? Gerçek ihtiyaçlarımız neler, beklentilerimiz gerçekçi mi, risk almaya değer mi, trilyon dolarlarla ifade edilen dev estetik endüstrisinde yeni nesil yaklaşımları Estetik uygulamalar kadar, konuyu psikolojik ve felsefi bakış açılarıyla değerlendirerek zenginleştiren yazılarıyla bildiğimiz Doç. Dr. Nedim Sarıfakıoğlu ile konuşacağız.

Anahtar kelime: Bütünsel yaklaşım

Bütünsel yaklaşım, kişiyi varolma sürecinde ve sağlık özelinde destekleyen köstekleyen ne kadar girdi (done, input) varsa tüm kişiye özel bu verileri dikkate alan uygulanabilir evrensel bir tedavi yaklaşım biçimidir. Genetik miras ve genel sağlık durumunu, kulanılan ilaç veya geçirilen önceki uygulamaları, cilt özellikleri yaş, sigara/uyku profili, sporla olan ilişkisi, beslenme alışkanlıkları vb. sağlığa etki eden tüm değişkenler Bütünsel yaklaşım mutfağında dikkatlice kronolojik olarak sorgulanır ve işlenir.

Sağlığın sürdürülebilir olmasına öncelik vererek sürdürülebilir tedavi protokolleri hazırlayan bütünsel (integratif) yaklaşım uygulayıcısı bir hekim, gerçekçi olmayan değişken veya muğlak beklentileri realize ederken, tedavide beklenen olası tüm yan etki ve komplikasyonlar konusunda hastasını net, açık ve anlaşılır bir dille eğitir. Beden algı problemli kişileri seçer ve ayırır. Sosyal medya veya öncesi sonrası fotoğraflar üzerinden yanlı, yanlış ve eksik bilgilere sahip olarak gelen kişilerin zihninden bu ayrık otları temizler ve hasta beklentisini somutlaştırarak sadeleştirir. Planlanan işlemlerin özellikle geç dönem sonuçları hakkında bilgi verirken planlanan tedavi protokollerinin sürdürülebilir sonuçlar taşıyıp taşımadığı konusunda dürüstçe hastasını bilgilendirir. İple yüz asma, lazerle yüz yenileme, dolgu veya beden şekillendirici kombine liposuction gibi konturplasti uygulamalarında bu bilgilendirmeler hastanın “karar verme sürecinde” kilit önem ve önceliğe sahip olabilir.

Yeni Nesil Estetik ve Cerrah

İşte yukarıda sıralanan bu beklenti ve gerekliliklerin şekil verdiği hasta/hekim ilişkisinde tedaviye bütünsel yaklaşım gereği etik bir boyut/hassasiyet kazandıran bu çok katmanlı bu yaklaşıma yeni nesil estetik uygulamalar, uygulayıcısına ise yeni nesil estetik cerrah (plastik cerrahi uzmanı) adını veriyorum.

Hastanın ameliyata biyopsikososyal açıdan hazır olup olmadığı, arzuladığı uygulama için kendini bu bağlamda tam hazır hissetmesi ve en uygun zamanında olup olmaması, sonuç beklenti, analizi ve fiyat/performans değerlendirme süreçlerini acelesiz tamamlaması yeni nesil estetik uygulama öncesi şarttır. Bununla beraber eş zamanlı olarak hekimin de hasta ve seçilen uygulama için mental hazırlanma sürecini tamamlayarak, ameliyatın mimari anlamda ve adım adım her aşaması için kendini hazırlaması, hastasına ait kişisel risk faktörlerini tekrar tekrar gözden geçirmesi, fotoğraflama ve onam formlarının okunarak imzalanmasını sağlayarak ve ameliyat sonrası iyileşme/kontrol süreci hakkında hasta ve yakınlarına tam/anlaşılır bir bilgilendirme yapması aynı kalite standartları gereğidir.

Estetik uygulamalarda zamanlama

Aceleye gelmeden, ikinci veya üçüncü görüşler alındıktan sonra ve en uygun zamanda yapılan estetik işlem ve ameliyatlar, sonuca etki eden en önemli değişken olarak önem ve dikkat çeker. Estetik ameliyatlar tekrarlanma olasılığına sahip, bir elde iyi bir başka elde beklenenin altında sonuç verebilme olasılığı taşıyan, kişiye ait değişken iyileşme sürecine sahip ve plastik cerrah ile hasta arasında öngörülebilir, güven ve dürüstlüğe dayalı kaliteli bir iletişimi zorunlu kılan uygulamalardır.

Popülist estetik işlemlerin özellikleri

Günümüzde tüm dünyada ve ülkemizde yaygın kabul gören popülist estetik amaçlı tüm uygulamaların ortak paydasını;

Kime yaptırıldığı (yetki ve yeterlilik anlamında) sorgulanmayan,

Ameliyat veya uygulamayı yaptırma nihai kararının internet ortamındaki çoğu filtreli “öncesi sonrası hasta fotoğrafları” üzerinden alınan,

En kısa sürede ve en ucuza mal edilmeye çalışılan,

Ameliyatlı veya ameliyatsız işlemin yapıldığı hastane veya klinik ortamın tıbbi ruhsat ve onay taşıyıp taşımadığı araştırılmamış,

Ameliyat (veya seanslı işlemler) hakkında geç dönem sonuçlarına ait açık, dürüst ve tam bilgilendirme eksikliği taşıyan,

Günübirlik hevesle ve ani karar verilerek girilen,

Hastada kullanılacak malzemelerin (dolgu, ip, kimyasal, nörotoksin vb.) ne olduğu bilinmeyen, dolayısıyla lakayt kalınan tüm işlemler aslında derin veya konjonktürel bir öz güven eksikliği ile atbaşı giden bir merakı gidermeye çalışılan günübirlik popülist uygulamalardır.

Bu uygulamaların çoğu sosyal medyada sanal bir üne, onbinlerce takipçiye sahip ve yine popülist ana akıma hizmet eden yetkisiz kişlerce (uzmanlığı olmayan kişilerce) gerçekleştirildiğini biliyoruz. Hastanın psikolojik ve duygusal yeterliliği, beklentisinin ne kadar fantastik/gerçekçi olduğu sorgulanmadan acele bir kararla ve belki çoğu zaman kalabalık ortamlarda hasta açısından çok uygun fiyata gerçekleştirilen bu işlemler hepimizin tanık olduğu magazine konu olan fiyasko haberlere konu olmakta.

Yurtdışından alınan ünvanlar

Popülist estetik tüketime hizmet eden ve bunun için kendisine yurtdışından denetimsiz ölçülemeyen bilgi ve klinik deneyimler üzerinden “de facto” ünvan, uzmanlık, ödül ihdas eden kişilerin sayısı bu anlamda maalesef hiç te az değil. Hukuki ve idari anlamda bu hafta sonu programlarıyla hangi konu ve uygulama hakkında olursa olsun alınarak estetik hizmetine dönük kullanılan tüm sertifika, yeterlilik belgeleri ve kurs etkinliklerinin tümü aslında korsan ve geçersizdir.

Sadece ticari beklenti ve amaçla kurularak çalışan popülist estetik sektöründe; farkındalığı henüz oluşmamış, kendini koruyamayan, kolay inanan, sorgulama bilinci gelişmemiş ve mümkünse hemen tüketmeye hevesli bir topluluk elbette kolayca yönlendirilecek ve istismar edilecektir. Kavramsal planda uzmanlık bilindiği gibi, bir işi uzmanlık derecesinde yapma yeterliliğinin ötesinde o işi yaparken karşılaşılan, öngörülemeyen sorunlarla baş edebilme becerisi ve daha önemlisi bu “süreci akıllıca ve bilimsel yaklaşımlarla yönetebilme” deneyimidir. Bu kazanım ise hızlandırılmış hafta sonu kurs ve yoğunlaştırılmış aşı programlarıyla elbette ve doğal olarak elde edilemez.

Yeni nesil şark kurnazlığı: Kara düzen ve Est’etik

Gelinen bu kara düzen içinde, tüm dünyada ve ülkemizde resmi/fason birçok dernek firma aracılığı ile popülist estetik parkurunda denetimsiz ruhsatsız hizmet üretmeye/satmaya çalışan kişilere eğitim programları, sertifika ve kurs üzerinden uzmanlık, ünvan ve yeterlilik kazandırılmaya çalıştığını giderek artan sıklıkla gözlemlemekteyiz. Bu etkinlik ve kurslara düzenli olarak firmalar sponsorluğunda katılan birçok kişi (ve hekimin) zamanla kursiyerlikten eğitimci statüsüne sıçraması konuşulan kara düzen Est’etik sorunun çözümlenerek anlaşılmasında yol gösterici anahtar bir kanıttır. Daha ileri gidersek, serbest piyasa kurallarının sınırsız hakim olduğu kontrolsüz bu kara düzen estetik endüstrisinin lokomotifi ABD’de yoğun kurs ve eğitimlerle bölgesel kozmetik cerrahi ünvanı (uzmanlığı) alabilir, örneğin bir diş hekimiyken bu kurslardan geçerek aldığınız bu ünvanı kullanır ve pekala bir popo büyütme ameliyatı kotarabilirsiniz. Bu nedenle ülkemizde var olan estetik pazarında yaşanan ben yaparım sen yapamazsın dalaşıyla süregiden “ünvan, yeterlilik, sınır ihlalleri” tartışmalarında kara düzeni normalmiş gibi göstermeye çalışan kişilerce öne sürülen bu örnekler, zamanın ruhu ilkesi gereği o zaman ve o coğrafyaya özel ve sınırlı kabul edilmeli, aklı faal sorgulama bilincindeki etik ilkelere sahip kişilere örnek ve emsal olarak gösterilmemelidir.

Sonsöz

Yeni nesil estetik uygulamalar; dürüstlük ve güven ekseninde, bilimsel, kaliteli iletişimi zorunlu kılan, hekim kadar hastaya da sorumluluk yükleyen, ucuza kaçılmamaması gereken antipopülist “jübile” uygulamalar olarak kabul edilmelidir. Bir öğrenme/zaman eğrisine sahip olan bu yaklaşım, ilkesel olduğu kadar bütünsel ve etik kodlarla çalışırken süreci tıpkı bir orkestra şefi gibi birçok değişkeni sanat düzeyinde bir bütün içinde ve mükemmel zamanlamayla bir arada yönetir.

Not: Bu yazı PSYCHOLOGIES dergisinin 2019 Aralık sayısında yayınlanmıştır.