Rinoplasti ve Felsefe (Cerrahi Bilgelik)
En büyüğünden küçüğüne her cerrahi uygulama kişiden kişiye değişen bilgisayar sistemlerindeki ikilik (binary) 0/1 veya on/off mantığı gibi evet/hayırlar üzerine kurulur. Bu silsile kendini zamanla doğrulayarak cerrahi bir algoritmaya dönüşür. Bu çalışma algoritmasına göre bazı şeyleri yapmamanız gerektiği için bir diğer bazı şeyleri yaparsınız (0 veya 1). Yapmak ve uymak zorunda olduğunuz değişen/değişmeyen kurallar koşul ve zamana göre yenilenir. Hijyen, cerrahiye hazırlık ritüelleri (yıkanma, giyinme), anestezi, hasta takibi, uyuma/uyanma, pozisyon/ışık, cerrahi kesi/dikiş vb. Bu bilgiler felsefe bilgisi gibi referansla ilerler, yani kümülatiftir.
Cerrahide Felsefi Yaklaşım Nedir?
Cerrahide felsefi yaklaşım en kısa tabirle akla dayanan gerekçelerle alışkanlıkların ve yerleşik kabüllerin sorgulanması yani eleştirel bir akıl kullanarak bütünsel tercihlerde bulunması faaliyetidir. Cerrah kendi ve durumsal farkındalığı içine giren tüm ön kabüllere, hazır kalıplara, kendini sürekli tekrar eden alışkanlıklara ve kesinlik kazanmış olan değişmezlere bu akıl süzgecinden bakar. Hiçbir bilgi ve tercihi olduğu gibi hazır kabul etmez, sorgulamadığı, yanlışlamadığı hiçbir bilgiye güvenmez.
Rinoplasti canlı bir imaj çalışmasıdır.
Bu alanda yetkinlik birçok tıbbi zorunluluk, içgörü ve deneyim gerektirir. Uygulayıcı her ameliyatta, hastada “beklenti” gibi kişisel ve sınırsız bir arzuyu tatmin etmeye çalışırken bu süreçte kendi eğitim, yetenek, yaratıcılık ve çabasını keskin bir dikkat ile hastasına aktarır.
Cerrah bu bireysel ve eleştirel tasarım modellemeleriyle çalışırken zamanla mesleki kazanımların kıymetini içselleştirerek kendini adamışlığının ödülünü alır, bu kendi özgün tarzını kavramsal olarak keşfetmesidir.
Bu zirve bir anlamda mesleki özünü kavradığı sıfır noktasıdır.
Tam bu noktada o bilgi seviyesinde kabul edilen alışkanlıklar aracılığıyla farkına varmadan bir konfor alanı (zonu) oluşur. Burası yaratıcılığın ve yenilenmenin gerekli olmadığı, çabasızlığın hakim olduğu, yorulmadan kendini tekrar eden, bilinenlerin sorgulanmadığı ve mesleki kariyerin (ileriye veya geriye) sıçrama yapacağı araf’tır. Zamanı durduramayağınız için ya zor olanı, az tercih edilen yolu seçerek güncellenecek, ya da konfor içinde kalmayı tercih ederek gerileyecektir. Burası hem/hem de değil ya/ya da seviyesidir.
Cerrahide eleştirel düşünme ve bütünsel yaklaşım tasarımı, mesleki etkin evrimleşme ve güncellenme arzusunun bitmeyen güç ve dinamosunu meydana getirir.
Sorgulama ile gelen en önemli kazanım, yenilenen mesleki/teknolojik uyumlanma ve eşzamanlı olarak değişen toplumda zamanın ruhunu yakalayarak cerrahın kendi yeni versiyonunu doğurur. 2.0. Ustalık eserleri mimaride ve sanatta olduğu gibi cerrahide de bu dereceden sonra başlar.
Felsefe soru odaklı çalışır. Cevaplar zamana, koşullara ve kişiden kişiye değişebilir. Yanlış olabilir, gündemden kalkabilir ancak soru her zaman yaşar, taze ve canlıdır. Cerrahide felsefi yaklaşım, verilmiş cevaplarla yetinmeyerek veya bir cevabın soruyu ortadan kaldırmasına izin vermeden yeniden soru sorma becerisi kazanmaktır. Sorular ne eskir ne de tükenir.
Bu merak etme, soru sorma sevdası (felsefe budur) Rinoplasti’de hasta seçimi, yeri geldiğinde hayır diyebilme, gerekiyorsa cevapların izini sürme ve doğrulama, parça/bütün ilişkisini önceleyen bütünsel yaklaşım ilkelerini çalıştırma, yeni nesil yaklaşım ve cerrahi tekniklere geçiş olarak kendini gösterecektir.
Felsefi altyapı bir cerraha yeni çözüm algoritmaları ile yeni ufuklara yelken açtırabilir. Bu anlamda her estetik burun ameliyatı ile cerrah kendini ve sınırlarını hem keşfeder hem aşar.
Henüz bir filosofisi (bilgi merakı, çalışma ilkeleri, ilgi ve sevdası) olmayan veya belirlemeyen bir cerrah, yaptığı işin sonucu ne olursa olsun; gördüğü takdir, edindiği kariyer ve popülarite, kazandığı ün ve servetten bağımsız olarak kendi gerçeğinden (var oluşundan) uzak bir konumda kör çalışan bağımlı bir işçidir. Bu bağımlılık bir üniversite, hastane veya kurumsal bir işletme olabilir.
Felsefe ele aldığı her konuyu sorularla damıtarak inceltir ve çözümleyerek yeniden yapılandırır.
Genelde tıp özelde cerrahi daha özelde estetik cerrahi işlemleri, başarılı sonuçlar için ele alınan bir konuda asgari sorgulama, yanlışlama ve temellendirme bilgisine mutlak ihtiyaç duyar.
Bir cerrah için hayatındaki en önemli kavşak noktası, kendini güvenli ve rahat çalıştığı/hissettiği işte bu konfor alanı ile sürekli sorgulama, mesleki kutsallara karşı çıkma, kendine meydan okuma ve sorular sahası olan kendi felsefesine sahip olma sorumluluğu arasındadır. Bir cerrahın kendi bütünsel geliştirebilmesi, tıpkı felsefenin doğuşuna kaynaklık yapan çok kültürlülük gibi farklı uzmanlıklardan gelen yaklaşım ve tekniklerle kendi tarzını kıyaslayarak zenginleştirilmesi ile mümkündür. Özellikle rinoplasti uygulamalarında her plastik cerrahın KBB nosyon bilgisi ve ilkelerini özümsemesi şarttır. Burada kilit önem taşıyan nokta, bu interdisipliner çalışmalarda uzmanlık ve sınır ihlallerinin yapılmaması konusundaki gösterilecek olan est-etik duyarlılık ve saygıdır.
Kurumsal işletmeler bu gerekliliği eksik ve yanlış bir ifadeyle vizyon olarak adlandırıyorlar. Vizyon, etik ve felsefik temellendirmeleri zorunlu görmeyen bir gelecek (ufuk) hedefidir.
Rinoplasti’de araştırmacı model, en az cevaplar kadar sorulara odaklanmak, dikkati ameliyat beklentisi içinde bulunan kişinin tüm bütünsel beklentileri (biyopsikososyal) ile kişisel özellikleri üzerinde özenle inşa etmektir. Buna bir işi sanat* düzeyinde yapmak (state of art) denir ki birçok hekim için yaptıkları “iş” bu bağlamda bir sanattır.
Burada anlatılmak istenen sanat terimi Yunanca “Meraki” kelimesiyle ifade edilen bir işi tüm yetenek, ruh, yaratıcılık ve aşk ile yapmak anlamındadır.
Rinoplasti gibi ameliyatlar üzerinden kendini PR aynasından sanatçı buruntraş göstererek, yaptığı işi bir “eser” olarak pazarlayan kişilerin bilerek veya bilmeyerek tüm çabalarının reklama dönük olduğunu düşünüyorum.
Estetik, Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi Uzmanı
Doç. Dr. Nedim Sarıfakıoğlu
Not: Bu yazı 14.01.2020 tarihinde Mynet Sağlık Haberleri sayfasında yayınlanmıştır.
