Burun Estetiği Özelinde, Güzellik Bütünle Uyumdur

Güzele dair

Uyum, denge, ölçü, ahenk, simetri, akort, armoni gibi kelimelerle ile anlatılmak istenen tamlık, eksiksizlik, bütünlenmiş ve göze hoş gelen bir tanımdır güzellik. İnsan ve doğasında, doğada, eşya ve objelerde, düşünce ve duygularda algılanan duyularla farkına varılan bir kalitedir “güzel olan”.

Gestalt algı ilkeleri, beynimizin çevresindeki durum, obje ve nesneleri hangi mekanizmalarla algıladığını anlatır. Bu mekanizmalar o kadar kesin ve belirlenmiş mekanizmalarla çalışır ki, olay ve durumları gestalt psikoloji ilkeleri gereği aynı anlamda “nasıl görünüyorlarsa öyle değil, nasılsak öyle yorumlarız”.

İnsan güzelliği, temiz veya anlaşılır olma kalitesi gibi çevremizde sürekli aradığımız bir özellik olarak dikkat çeker.

Ana bileşenleri, doğallık sadelik (basitlik) ve bulunduğu çevreye olan oran ve uyumda gizlidir.

Desenler, çizgiler, köşeler, profil, ışık/gölge, renk, doku ile sağlanan ve bütünü oluşturan tüm parçaların birlikteliğinde öne çıkarak görünür olan, fark edilen bu uyum bizi daima cezbeder ve basitçe güzel bulunur.

İçinde bulundukları ortamda (örneğin yüzümüzde) boyutsal, dokusal ve birbirleriyle kurdukları açısal/oransal ilişkilerle bir arada bir bütünü (imajımızı) oluşturan tüm bu değişken parçalar bize eşsizlik kazandırlar.

Çay seti üçlemesi

Eşsiz imajımızı, işte birbirinden farklı farklı özellikteyken “default” bir arada yer alarak, adil ve kararlı zamana maruz bırakılarak dinamik süreçle şekillenen boyutsal/işlevsel anatomik özelliklerimiz oluşturur. Detaylandırmak gerekirse, yüzün tam merkezinde (Bull’s eye) çok boyutlu mimarisiyle yerleşmiş olan burun, yandan (profilden) çene ucu, elmacık çıkıntılar ve alın ile beraber bir bütün içinde beraber algılanırken önden saçlı çizgi, kaşlar ve gözler, yüz ovali ve dudaklarla beraber algılanmaktadır.

Tek başına kendi içinde uyumlu (veya uyumsuz) olan bir burun bu anlamda, estetik değer (imaj) belirlemede bir payanda rolü görür. Elmacık kemikleri basık, silik veya belirsiz olan bir yüzde burun boyutsal olarak ne kadar küçük veya kendi mimarisi içinde uyumlu olursa olsun önde (gaga gibi) algılanırken, eğri her burun bu bağlamda tek başına yüze ait diğer tüm estetik üniteler (elmacık kemiği, çene, kaş vb.) içinde tek başına düzgün ve uyumlu olsa bile kişinin imaj kalitesini, estetik güzellik algısını bütünsel uyum sağlanamadığı için azaltacaktır. Bu duyusal algılama mekanizması Gestalt algı ilke veya prensiplerince tanımlanır ve belirlenir. Bu nedenle kavramsal olarak “güzel olan” devamlılığı olan, bir bütüne ait parçaların uyumunda gizlidir. Basitleştirerek anlatmak istersek, ince belli bir çay bardağı, çay tabağı ve yanında tatlı kaşığı hayal edin. Duyduğunuz rahatsızlığın giderilmesi için (uyumu bozan) tatlı kaşığının yerine (uyumlu bir) çay kaşığı koymanız yeterlidir, işte bu uyumun sağlanmasında rolü olan kaşık, bütünü (çay, kaşık çay v tabağı üçlemesinde) bozarak, bardak ve tabağın tek başına güzel olmasından bağımsız olarak algılanır. Uyumun sağlandığı bir başka yer olan tatlı tabağı yanında ise aynı tatlı kaşığı artık (aynı kaşık olmasına rağmen) uyumsuz veya çirkin algılanmaz. Biz de insanları, çevremizi hatta ayna karşısında kendimizi bu aynı gestalt uyum ilkeleriyle algılarız.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ve Rinoplasti

Bu nedenlerle en kapsayıcı anlamda tanımlanacak olursa, burun estetiği ameliyatlarının etkisi (sadece) burunla sınırlı kalmaz. Gerçekleştirilen bir burun estetiği ameliyatı (rinoplasti) tam anlamıyla bu bağlamda kalıcı (geri döndürülemez) imaj değiştirme, dönüştürme işlemidir. Aynı gerekçe ve nedenlerle de kişiye olan etkileri de olumlu veya olumsuz anlamda fiziksel olduğu kadar psikolojik ve toplumsal boyutta yankılanır (biyopsikososyal iyilik). Dünya Sağlık Örgütü’nün sağlığı “biyopsikososyal iyilik halinin sürdürülebilir olması” ile güncellemesi henüz yenidir. Başarılı bir rinoplasti için bu anlamda kazanılan işlevsel nefes alma konforunu da sonuca eklediğimizde kazanılan “sürdürülebilir iyilik” halinin bu ameliyatların ne kadar özen ve dikkatle planlanması gerektiği kolayca anlaşılabilir. Bir kişi için kendine özel olan cilt, kıkırdak, kemik dokusu ile yara iyileşme kapasitesi kadar imajını oluşturan yüzüne ait diğer biyoestetik ünitelerle uyum derecesinin de ameliyatın nihai sonucuna etki eden ana değişkenler olduğunu unutmayalım. Çay bardağı örneğinden ilerletmek istersek, sorunun sadece kaşığın küçültülmesi mi, yoksa kaşıkla beraber örneğin çay tabağının da kaşıkla beraber bir değişime ihtiyaç duyup duymamasının belirlenmesi, amaç ve nihai uyumun karşılanabilmesi için önceliklidir.

Rinoplasti ve bütünsel yaklaşım ilkeleri

Güzelliğin bütünle uyum olduğu tanımı çerçevesinde, estetik burun ameliyatları ile karşılanması gereken realistik estetik beklentilerin de kendiliğinden vurgulandığını düşünüyorum. Bu beklentileri hekimden beklenen yeterliliklerle harmanlarsak rinoplasti öncesinde tüm önemli başlıkları beraber ele alarak belirlemiş oluruz düşüncesindeyim.

İlk sırada karşılanması gereken beklenti elbette ve daima doğallık ile beraber nefes almaya yönelik tatmin edici işlevsel yeterlilik olmalıdır. Yüze uyumlu burun tasarımı yapılması, sürdürülebilir (kalıcı) sonuçlar, kişiye özel değişkenlerin dikkate alınması (deri, kıkırdak, önceki ameliyatlar vb.), gerekirse eş zamanlı veya seanslı diğer cerrahisiz işlem veya cerrahiler, hasta ile plastik cerrah arasında kurulması gereken ilk muayene ile başlayan sağlıklı ve kaliteli iletişim, cerrah tarafından seçilecek olan atravmatik (koruyucu) cerrahi teknik, hızlı konforlu iyileşme sürecinin sağlanması, ameliyat süreç ve sonucuna etki eden her kalitatif/kantitatif değişkeni titizlikle dikkate almak ve en önemlisi kişinin yara iyileşme performansı ile sonuca etki eden hiçbir değişkeni parametre olarak dikkate almayan öncesi sonrası fotoğraf programlarıyla ameliyat kararı almamak olarak bu süreci maddeleyebiliriz.

Not: Bu yazı InStyle dergisinin 2019 Aralık sayısında yayınlanmıştır.