Pandemik Covid-19/20 ve Plastik cerrahi: Yansımalar

Pandeminin neden olduğu belirsizlik, eve kapanma ve tecrit olma saatler süren iş ve eğitim toplantılarının mecburen internet üzerinden yapılmasına, toplumun bu “zorunlu yeni normal” karşısında alışık olmadığı farklı tercihlere yönlendirilmesine neden oldu. Elektif ameliyatlar için kliniğe başvuran hastalardan kim taşıyıcı, kimin testi yalancı negatif, kim birkaç gün sonra yoğun bakıma düşecek belli değil. Bu süreçte hastalarda plastik cerrahi ile ilgili var olan birçok soruna yeni güncel ve pandemi gündemine dair ilave sağlık problemleri de eklendi. Bunlar neler ve bizi kıskıvrak yakalayan bu pandemi plastik cerrahi çalışma sahasına nasıl yansıdı. Sade bir dille derledim. Yararlı bulunmasını diliyorum.

Nefes alma problemleri

Covid 19 direkt olarak burundan akciğere tüm solunum sistemini hedef alır. Doğru ve uygun maske kullanımının doğumsal ve travmatik nedenli septum deviasyonuna sahip veya alerjik bünyeli (ilaç kullanan) kişilerde nefes alma problemini kesin olarak artırdığını düşünebiliriz. Detaylı tıbbi muayene sonrasında (hasta, plastik cerrah ve hastane açısından) en uygun zamanda bu ertelenemez işlevsel sorunlar yapılacak yapısal/düzeltici (+/- estetik) ameliyatlar ile giderilmelidir. Covid enfeksiyonu geçiren kişilerin tedavi sırasında değişik düzeylerde yaşadığı akciğer problemi nefes alma problemini daha da güç hale getiren önemli bir faktördür. Bununla beraber ameliyat sonrasında burundan virüs analizi için sürüntü örneği alınmasında bir sakınca yoktur. Kişisel olarak kliniğimde, Covid enfeksiyonunu geçirip iyileşen ve sadece burna bağlı işlevsel sorunları devam eden kişilere rinoplasti öneriyorum*.

Zoom dysmorphia

Geniş açılı lensler nesneleri olduğundan (% 30’a kadar) daha büyük gösterir. Giderek artan sıklıkta kullandığımız uzaktan eğitim amaçlı Zoom konferanslarıyla burun bölgesine odaklanan kameralarda bu nedenle gerçekte olduğundan çok daha büyük ve yüze uyumsuz burunlar dikkatinizi çekmiş olabilir. Bu etkiye Zoom dysmorphia adı verilirken, Zoom kullanan herkesin açısal ve ışıkla ilgili bu yaygın ancak geçici algı bozukluğu sorununu değişik derecelerde yaşadığını hatırlatmak isterim. Kamera ve lens ayarlarından kaynaklanan bu sorunun çözümü bir (plastik) cerrahi olmamalıdır.

Anosmi

Pandemik Covid-19 bulaşmış kişilerde geçici veya kalıcı rastlanılan anosmi diğer adıyla koku alamama sorunu burnun fonksiyonel yetersizliği (ve depresyona eğilimi) açısından büyük bir problem olarak yaygın olarak ve giderek artan sıklıkla yaşanmakta. Lezzet ve tat kaybı (agesuia) doğal olarak koku alamamaya eşlik eden bir başka büyük sorun. Koku eğitimi yani koku okur yazarlığı ile ilgili koku uzmanlarıyla yapılacak çalışmalar koku keskinliğinin geri dönüşümünü belki hızlandıracak bir seçenek olabilir. Muayenesinde anosmiye rastlanan hastaya rinoplasti yapılmaz. Koku merkezi (odorant receptors) burun içi boşluğunun çatı gerisinde rinoplasti gibi cerrahilerin uygulandığı sahada kalan çift taraflı 2.5×1 cm lik bir bölgede lokalizedir. *Burun içinden kemiğe yapılan Piezo gibi tüm yüksek frekanslı travmatik işlemler koku reseptör alanında “değişik derecelerde” geçici ödem dolayısıyla koku keskinliğinde azalmaya (hiposmi) neden olur.

Maske

Özellikle akneye eğilimli ve yağlı ciltlerde sık ve meslek gereği sürekli maske kullanımına (sağlıkçılar, kasiyer ve güvenlik görevlileri vb) bağlı oluşan akne kliniğine verilen ad. Tedavisi dermatolojik muayene ve cilt tipine uygun kişiye özel hazırlanan akne tedavi protokollerinde. Bu süreçte aktif maddesi İzotretinoin olan Roaccutane® ile akne tedavisinde olan kişilerin depresyon açısından daha dikkatle takip edilmeleri gerekir.

Kulak arkası tahriş yarası

Dar veya kısa maske ipi kullanan kişilerde gözlenen kulak arkasında tahrişe bağlı kızarıklık, hassasiyet ve bazen yüzeysel ağrılı açık yaralar sık gözlenmekte. Çözüm sert maske iplerinin enseden geçen aparatlara bağlanması ve kulak arkasındaki yara için doktor reçetesi ile topikal epitelizan pomad veya merhem kullanımı olabilir. Bu ara yeri gelmişken uygun maske kullanımı kepçe kulağa veya kepçe kulak ameliyatı sonrası herhangi bir deformasyona neden olmaz.

Elde döküntü kuruluk ve çatlaklar

Sık el dezenfektanı veya kolonya kullanımı özellikle nemlendirici kullanmayan kişilerde el cildinde kaşıntı, dökülme, çatlak ve kuruluğa (egzamaya) neden olabilmektedir. Her el yıkama sonrasında el cilt bariyerini koruyucu ve besleyici kremlerin kullanılması basit ve hızlı bir çözüm için yeterli olabilir.

Estetik Kaçış operasyonları

Evde uzun süreli hareketsiz, belirsiz ve kapalı ortamda kalmak bazı hafif fiziksel kusurların büyütülerek şiddetli algılanmasına neden olabilir. Bu amaçla plastik cerrahlara internetten başvuruların bazı ülkelerde %64 arttığı bildirilmekte. Sürece beden algı bozukluğu eşlik ederse sorun şiddetli bir takıntı derecesinde yaşanabilir. Bu süreçte yaşanan kaygı, belirsizlik ve yoğun sıkıntıdan kaç(ın)mak için ani karar ve aceleyle estetik işlem/ameliyat kararı almak oldukça risklidir. Bu konuda uzman bir doktordan psikolojik destek almak bir ameliyat için risk almaktan daha hızlı ve kolay bir çözüm olabilir. Bu durumda plastik cerrahın doğru bilgilendirme yapması ve rehberliği esastır.

Saç problemleri

Hem sürekli bone kullanımı hem de yaşanan uzun süreli evde kapalı kalmaya bağlı uyku bozukluklarının tetiklediği sorunlar, “psikolojik hedef organ” olan saçlarda güçsüzleşme, zayıflama ve dökülmelere beden olabilir. Bu süreci konjonktürel stres, fiziki zorlanma, hormonal veya vitamin eksiklikleri kolaylıkla tetikleyecektir.

Bununla beraber üst dudak kısaltma veya kaldırma, Rinoplasti/ burun ucu estetiği ve Gamze estetiği ile iz tedavileri maske altında kalan bölgelerde oldukları için bu dönemde sık tercih edilen ameliyatlar arasında dikkat çekiyor. Pandemi döneminde ameliyat sonrası korse altında kalan meme küçültme, büyütme ve kaldırma (mastopeksi), karın ve kol germe (brakioplasti) ile Liposuction ile beden şekillendirme ameliyatları *sıklığı azalmakla beraber tercih edilen diğer talep gören ameliyatlar.

Söylendiği gibi evden çıkana para cezası yerine evde oturana para ödülü verilse sizce de virüsün bir haftada kökü kazınır mı ? Sanıyorum bu salgın sürecinde tüm soruların cevapları aşılar dahil bulunduğunda soru “yine” değiş(tiril)ecek.